Достони кутоҳ: #ҒОРИ_БОДӢ
Нависанда: #Ҳорукӣ_Мурокомӣ
Тарҷума: #Фирдавси_Аъзам
Вақте ки понздаҳсола будам, хоҳарам мурд. Маргаш ногаҳонӣ рӯй дод. Он замон ӯ дувоздаҳ сол дошту дар синфи ҳафт мехонд. Бо мушкили қалбии модарзодӣ ба дунё омада буд, аммо баъд аз охирин ҷарроҳияш, дар соли охири ибтидоӣ, дигар нишонае аз беморӣ дар ӯ дида намешуд. Ҳамаамон осудахотир гашта, умедвор будем, ки зиндагиаш бе ҳич ҳодисаи нохушоянде идома меёбад. Аммо дар моҳи Майи ҳамон сол тапиши дилаш номуназзамтар шуд. Вақте дароз мекашид аҳволаш бадтар мешуд ва шабҳои зиёде аз бехобӣ ранҷ мебурд. Дар бемористони омӯзишгоҳ таҳти озмоишҳои бисёре қарор гирифта буд, аммо сарфи назар аз ҷузъиёти озмоишҳо, пизишкон натавонистанд дақиқан ба ҳеч тағири дигаре дар вазъи ҷисмиаш ишора кунанд. Ба зоҳир, мушкили аслӣ бо амал бартараф шуда буд ва дуктурҳо калофа шуда буданд.
Пизишкаш гуфт: «Варзиши сахту сангин накун ва бепарво аз паи корҳои одии рӯзонаат бош, ҳатман ҳама чиз базӯдӣ беҳбуд меёбад» Шояд танҳо чизе, ки ӯ метавонист бигӯяд, ҳамин буд. Чандто нусхае ҳам барояш навишт.
Аммо беназмии зарабони дилаш нағз нашуд. Вақте сари мизи хӯрокхӯрӣ рӯбарӯяш менишастам, бештар нигоҳам ба қафасаи синааш буду қалбашро даруни он тасаввур мекардам. Пистонҳояш ба тарзи чашмгире шурӯъ карда буданд ба барҷаста шудану шакл гирифтан. Бо ин ҳол даруни он сина, қалби хоҳарам мушкил дошт. Ва ҳатто пизишки мутахассис ҳам натавонист норасоиро пайдо кунад. Ин воқеият ба танҳоӣ боиси парешонии доимии зеҳнам мешуд. Навҷавониамро дар ташвишу изтироб гузаронадам, хавотири инки ҳар лаҳза мумкин аст хоҳари хурдсоламро аз даст бидиҳам.
Падару модарам мегуфтанд, ки нигоҳубинаш кунам, чунки пайкараш хеле бемадору осебпазир буд. То ҳангоме, ки ҳар ду дар як мактаб будем, ман мудом чашмам ба ӯ буд. Агар лозим мешуд бо ҷону дил ҳозир будам зиндагиамро барои нигаҳдорӣ аз ӯ ва дили кӯчакаш ба хатар биандозам. Аммо чунин фурсат ҳаргиз пеш наомад.
Як рӯз ки ӯ аз мактаб ба хона бармегашт аз ҳол рафт. Вақте аз зинаҳои истгоҳи Сейбу Шинҷуку (Seibu-Shinjuku) боло мерафт, беҳуш шуд ва бо омбулонс фавран ба наздиктарин бемористон расондандаш. Ман ҳамин ки хабардор шудам, тез худамро ба онҷо расондам, аммо замоне ки расидам, дилаш дигар аз кор истода буд. Ҳама чиз дар фосилаи як чашмбаҳамзадан рух дод. Субҳи он рӯз бо ҳам субҳона хӯрда будем, дар дами дар бо ҳам хайрухуш кардем, ман роҳии мактаби миёна шудаму ӯ роҳии пешдабиристон (мактаби тайёрӣ). Дафъаи баъд ки дидамаш, дар тобут буд, дигар нафас намекашид. Либоси махмали сиёҳи мавриди алоқаашро дар тан дошт, бо каме ороиш ва мӯйҳои мураттабу шоназада. Либосаш гиребони тӯрии сафеде дошт, ки ранги сафед ғайритабиӣ ба назар мерасид. Чашмони дурушташ барои ҳамеша баста шуда буданд, даҳонаш андаке боз буд, гӯӣ мехост чизе бигӯяд.
Дар ҳоле, ки онҷо дароз кашида буд, чунин менамуд, ки дар оромиш хобида. Гӯӣ агар каме таконаш медодӣ, бедор мешуд. Аммо ин фақат як таваҳҳум буд. Ҳарчиқадр ҳам меҷунбондияш, ҳаргиз дубора аз хоб бедор намешуд.
Дилам намехост тани хурду латифи хоҳарамро даруни он ҷаъбаи тангу маҳдуд гузоранд. Эҳсос мекардам бояд пайкараш дар ягон ҷои бисёр фарохтар ба хок супурда мешуд. Масалан дар дили як чаманзор. Мо дар сукут ба диданаш мерафтем, ҳангоми рафтан алафҳои сарсабзу пурпушти сари роҳамонро канор мезадем. Бод чаманзорро ба оромӣ такон медод, парандагону ҳашарот дар атрофаш ҷамъ мешуданду овоз мехонданд. Бӯи табиии гулҳои ваҳшӣ ҳаворо пур мекард ва гардаҳои гул ба ҳар сӯ пахш мешуд. Шаб ки фаро мерасид, осмони болои сараш пур аз ситораҳои нуқрафоми бешуморе мешуд. Субҳгоҳон, офтоб ки тулӯъ мекард, шабнам рӯи чаман ҳамчун алмос медурахшид. Аммо, дар воқеият ӯро даруни тобути камбари масхарае гузоштаанд. Танҳо ороиши атрофи тобуташ гулҳои сафеди шӯме буд, ки онҳоро чида дохили гулдонҳо гузошта буданд. Ин фазои тангу борик нури ломпи маҳтобӣ дошт ва бе рангу ҷило буд. Аз баландгӯи кӯчаке, ки рӯи сақф насб шуда буд, садои забтшудаи мусиқӣ ба гӯш мерасид.
Наметавонистам сӯзондани ҷасадашро тамошо кунам. Вақте дари тобутро бастанду қуфлаш карданд, аз утоқ берун омадам. Ҳангоме ки падару модарам аз рӯи одобу суннат хокистари устухонҳояшро даруни гулдони махсус мерехтанд, натавонистам ҳамроҳияшон кунам. Ба ҳавлии мурдасӯзхона баромадаму дар танҳоӣ бесадо гиря кардам. Дар тамоми муддати зиндагии бисёр кӯтоҳи хоҳари хурдсолам, ҳаргиз якбор ҳам ба дардаш нахурдам, фикре, ки амиқан азобам медод.
Баъд аз марги хоҳарам, зиндагии хонаводаамон тағйир кард. Падарам камгаптар шуду модарам асабитару нооромтар. Худам риволи зиндагиро мисли пеш идома додам. Узви бошгоҳи кӯҳнавардии мактаб шудам ки сарамро гарм мекард ва ҳангоме, ки кӯҳнавардӣ намерафтам, шурӯъ мекардам ба расмкашӣ. Муаллими ҳунарам тавсия кард як мураббии наққошии хуб пайдо кунаму расмкаширо ба таври ҷиддӣ дунбол кунам. Ва вақте саранҷом рафтан ба дарсҳои расмкаширо сар кардам, алоқаам қатъӣ шуд. Ба назарам саъй мекардам, ки худамро машғул кунам то ба хоҳари аздастрафтаам фикр накунам.
То муддатҳо- намедонам чанд сол- падару модарам утоқашро ҳамонтур ки буд, нигаҳ доштанд. Китобҳои дарсию омӯзишӣ, қаламҳо, хаткӯркунаку гираҳҳои коғази кулӯлашудаи рӯи мизаш, остарҳо, кӯрпаҳо, болишҳои рӯи тахташ, пайҷомаҳои шустаю тахтшудааш, либоси махсуси мактабравияш овезон даруни ҷевон – ҳама дастнахурда. Тақвими рӯи девор ҳанӯз барномаи дарсиашро ки бо дастхатти резаш ёддошт шуда буд, дар худ дошт. Сафҳаи тақвим дар ҳамон моҳе, ки ӯ даргузашт, раҳо шуда буд, гӯӣ замон дар он нуқта ях карда буд. Чунин ба назар мерасид, ки ҳар лаҳза мумкин буд, дар кушода шаваду хоҳарам дарояд. Вақте касе дар хона набуд, гоҳе ба утоқаш мерафтам, рӯи тахтахоби мураттабаш ором менишастаму бо диққат ба ҳар тараф хира мешудам. Аммо ҳаргиз ба чизе даст намезадам. Намехостам, ҳатто заррае, назми ҳечкадом аз он васоили гунги баҷомондаро барҳам бизанам, нишонаҳое аз инки хоҳарам замоне дар миёни ин зиндагонӣ буда аст.
Борҳо саъй кардам тасаввур кунам, ки агар хоҳарам дар дувоздаҳсолагӣ намемурд, зиндагияш чигуна мешуд. Аммо ҳич роҳе барои донистани ин мавзӯъ вуҷуд надошт. Ҳатто наметавонистам тасаввур кунам, ки зиндагии худам чӣ тағйире мекард, бинобарин намедонистам ояндааш чӣ дар остини худ медошт. Аммо медонистам агар ӯ бо яке аз даричаҳои қалбаш мушкиле надошт, ҳатман бузург мешуду ба зани қобилу ҷаззобу дӯстдоштание табдил мегашт. Яқин дорам мардони зиёде дилбохтааш мешуданд ва дар оғӯш мегирифтандаш. Аммо наметавонам ҷузъиёташро тасаввур кунам. Барои ман ӯ то абад хоҳари хурдтаракам буд; хоҳаре, ки се сол хурдтар аз ман буду ба пуштибониям ниёз дошт.
Баъд аз инки ӯ пар кашид, барои муддате бамаротиб тарҳҳое аз ӯ кашидам. Дар дафтарчаи тарроҳиям хотираамро аз чеҳрааш аз зовияҳо ва гӯшаҳои мухталиф таксир кардам то фаромӯшаш накунам. Гап дар сари ин набуд, ки дар ҳоли фаромӯш кардани чеҳрааш будам. На. Сураташ то рӯзе ки зиндаам дар зеҳнам ҳакшуда хоҳад монд. Чизе ки дунболаш будам фаромӯш накардани чеҳрааш дар як лаҳзаи хоссе аз замон буд ки ба ёд доштам. Барои ин кор ночор будам бо кашидани расм ба он шакл бидиҳам. Он вақт ман понздаҳсола будам ва хеле чизҳоро дар бораи хотира, расмкашӣ ва гузари замон намедонистам. Аммо чизе ки медонистам ин буд ки бояд коре кунам то сабти дақиқе аз хотираам дошта бошам. Агар раҳояш мекардам, ҷое нопадид мешуд. Сарфи назар аз инки он хотира чи қадр рӯшан буд, замон зӯрмандтар буд. Инро аз рӯи ғариза медонистам.
Дар утоқаш, як худам, рӯи тахташ менишастаму тарҳашро мекашидам. Мекӯшидам тарзи нигоҳ карданашро дар чашми зеҳнам рӯи коғази сафед зинда кунам. Он замон бидуни таҷриба будаму бебаҳра аз маҳорати фаннии лозим, бинобарин, кори осоне набуд. Мекашидаму ҳосили корамро медаррондам, дубора мекашидаму боз пора мекардаму дур меандохтам. Ва ин чарха мудом такрор мешуд. Аммо ҳоло ки ба он наққошиҳо ки ҳифзашон кардам, нигоҳ мекунам (ҳанӯз дафтари расмкашии онвақтаам бароям азиз аст), мебинам ки пур аз ҳисси андӯҳу мотам ҳастанд. Мумкин аст аз назари фаннӣ хом бошанд, аммо ҳосили талоше содиқонаанд, талоши рӯҳи ман барои бедор кардани рӯҳи хоҳаракам. Ба он тарҳҳо ки нигоҳ мекунам беихтиёр гиряам мегирад. Аз он вақт то ҳоло расмҳои бешуморе кашидам, аммо ҳаргиз дигар ҳеч кудом аз чизҳое, ки кашидаам, маро ба гиря наандохта аст.
Марги хоҳарам таъсири дигаре ҳам бар ман дошт: боиси ҳолати бисёр шадиди тангоҳаросӣ шуд. Аз вақте дидам дохили он тобути кӯчаки танг гузоштандашу дарашро бастанду ба мурдасӯзхона бурдандаш, дигар натавонистам ба дохили ҷойҳои тангу нафасгир биравам. Муддатҳои зиёде наметавонистам савори осонбар шавам. Пеши дари осонбар меистодаму муҷассамаш мекардам, ки дар асари зилзилае аз кор уфтода ва ман ҳам дар он фазои тангу маҳдуд гирифтор шудаам. Фақат ҳамин фикр кофӣ буд то ҳисси тарси кушандае ба ман даст бидиҳад.
Ин нишонаҳо билофосила баъд аз марги хоҳарам зоҳир нашуданд. Камобеш се сол тӯл кашид то худашонро нишон бидиҳанд. Аввалин боре ки дучори ҳамлаи ҳарос шудам фавран баъд аз замоне буд ки ба ҳунаристон мерафтам. Он замон дар як ширкати борбарӣ ба таври нимавақт кор мекардам. Ёрирасони ронандаи як мошини боркаш будаму ҷаъбаҳоро бор ва холӣ мекардам. Якбор иштибоҳӣ дохили ҷаъбаи холии ҳамли бор ҳабс шудам. Кори рӯзона тамом шуду ронанда фаромӯш кард бибинад касе даруни мошини боркаш ҳаст ё на. Дари ақабро аз берун қуфл кард.
Ҳудуди ду соату ним гузашт то дар боз шуд ва ман тавонистам берун бихазам. Дар тамоми он муддат дар макони бастаю комилан торик зиндонӣ будам. Мошин аз навъи боркаши яхчолдор ё чизе аз ин даст набуд, бинобарин чанд шикоф дошт, ки ҳаво метавонист аз онҷоҳо дохил шавад. Агар бо оромиш фикр мекардам, медонистам, ки дамгир намешавам.
Аммо ҳамчунон тарсе ваҳшатнок вуҷудамро дар чанголи худаш қабза карда буд. Гарчи оксижен фаровон буд, бо ин вуҷуд ҳарчиқадр амиқ нафас мекашидам, наметавонистам ҷазбаш кунаму ҳаворо вориди шушҳоям кунам. Нафасам ба шумора уфтод ва шурӯъ кардам ба нафас-нафас задан. Сарам чарх мезад. Ба худам мегуфтам «Чизе нест. Ором бош, базудӣ аз инҷо берун мебароӣ. Имкон надорад, ки инҷо дамгир шавӣ» Аммо дар он шароит мантиқ аслан корсоз набуд. Танҳо чизе ки дар зеҳн доштам, хоҳари хурдсолам буд, ки дохили тобути кучаке гузошта ӯро ба мурдасӯзхона мебаранд. Ваҳшатзада ба девораҳои утоқаки мошини боркаш мекӯбидам.
Мошини боркаш дохили таваққуфгоҳи ширкат буду тамоми кормандон соати корашон тамом шуда, ба хонаҳояшон рафта буданд. Касе аз ғайбати ман бӯ набурда буд. Мисли девонаҳо мушт мекӯбидам аммо зоҳиран касе намешунид. Медонистам агар толеъ мадад накунад, шояд то субҳ он дохил баста мемондам. Бо ин фикр эҳсос мекардам тамоми устухонҳоям дар ҳоли пора-порашудананд.
Шаб буд ва нигаҳбони ширкат, ки машғули гашт задан дар атрофи таваққуфгоҳ буд, саранҷом сарусадоямро шуниду қуфли дарро кушод. Нигаҳбон, ки дид чиқадр зору хастаам, рӯи тахти истироҳатгоҳи ширкат мондаму пиёлае чои доғ ба ман дод. Намедонам чиқадр онҷо дароз кашидам. Аммо дере нагузашт нафаскашиям одӣ шуд. Вақти дамидани субҳ буд, бинобарин аз нигаҳбон ташаккур кардаму бо аввалин қатори рӯзона ба хона баргаштам. Хазидам рӯи тахтахоби худаму онҷо уфтодам ва барои муддате тӯлонӣ девонавор меларзидам.
Аз он ба баъд савор шудани осонбар боиси бурӯзи ҳамон ҳарос дар ман мешуд. Он ҳодиса шояд тарсе нуҳуфтаро дар ман бедор карда буд. Шак надорам ки ҷараққаашро хотироти хоҳари мурдаам зад. Албата, на фақат осонбар балки ҳар фазои бастае чунин буд. Ҳатто филмҳоеро, ки саҳнаҳое аз зердарёӣ ва тонк доштанд наметавонистам тамошо кунам. Худамро дар чунин фазоҳои тангу маҳдуд тасаввур мекардам ва ҳатто фақат тасаввури чунин чизе нафасамро банд меовард. Бештар маҷбур будам бархезаму аз толори синамо берун биравам. Ба ҳамин хотир буд, ки кам андар кам бо касе ба синамо мерафтам.
Ҳангоме ки сиздаҳсола будаму хоҳарам даҳсола, барои таътилоти тобистон, худамон, дутоӣ ба устони Ёмоношӣ (Yamanashi) сафар кардем. Бародари модарам дар озмоишгоҳи таҳқиқотии донишгоҳӣ дар Ёмоношӣ кор мекард ва мо рафтем то пешаш бимонем. Ин аввалин сафаре буд ки мо бачаҳо худамон танҳоӣ мерафтем. Он вақт ҳоли хоҳарам то андозае хуб буд ва падару модармон ба мо иҷоза доданд танҳо сафар кунем.
Тағои мо безан (муҷаррад) буд (ҳанӯз ҳам ҳаст, ҳатто ҳоло) ва ба назарам тоза по ба сисолагӣ гузошта буд. Машғӯли пажӯҳиши женетик буд (ва ҳанӯз ҳам ҳаст), бисёр ором ва то ҳадде беалоқа ба умури дунё, аммо одами бо фикри бозу рӯшан буд. Ошиқи мутолиа буду ҳама чизро дар бораи табиат медонист. Аз пиёдаравӣ дар кӯҳҳо беш аз ҳар чизи дигаре лаззат мебурд ва мегуфт ба хотири ҳамин дар Ёмоношии рустоию кӯҳистонӣ шуғли донишгоҳӣ гирифта. Хоҳарам ва ман хеле ӯро дӯст доштем.
Борхалта бар пушт дар истгоҳи Шинҷуку (Shinjuku) савори як қатори тезҳаракат шуда, ба тарафи Мотсумуту (Matsumoto) раҳсипор шуда, дар Куфу (Kofu) пиёда шудем. Дар истгоҳи Куфу тағоямон ба пешвозамон омад. Ӯ ба тарзи чашмгире қадбаланд буд ва мо ҳатто дар он истгоҳи серодам зуд дидемаш. Ӯ ба ҳамроҳи яке аз дӯстонаш хонаи кӯчаке дар Куфу иҷора карда буд, аммо ҳамхонааш хориҷ буд ва бинобарин мо барои худамон утоқе доштем то дар он бихобем. Як ҳафта дар он хона мондем. Ва тақрибан ҳар рӯз бо тағоямон дар наздикии кӯҳҳо пиёдаравӣ мекардем. Ӯ номи ҳама навъ гулҳо ва ҳашаротро ба мо ёд дод. Хотироти он тобистон ҳамеша барои мо азиз буд.
Як рӯз бештар аз маъмул пиёдаравӣ кардему наздики кӯҳи Фуҷӣ (Mount Fuji) ба дидани як ғори бодӣ рафтем. Байни ғорҳои фаровони атрофи кӯҳи Фуҷӣ ин яке аз ҳама бузургтар буд. Тағо бароямон дар бораи чи тавр шакл гирифтани ин ғорҳо гуфт. Гуфт онҳо аз бозолт (санги оташфишонии донарез ва тираранг Ф.А) сохта шудаанд ва ба ҳамин хотир дохилашон аслан ҳич пажвоке (инъикоси садо Ф.А) намешунавед. Ҳатто дар тобистон дамо поин боқӣ мемонад; дар гузашта мардум яхҳоеро ки зимистон бурида буданд, дохили ин ғорҳо захира мекарданд. Ӯ фарқи байни ду навъи ғорро фаҳмонд: Фукетсу (Fuketsu) ғорҳои бузургтар ки бақадре азим буданд ки мардум метавонистанд дохилаш бираванд ва Козо – Ана, (Кaza-Аna) ғорҳои кучактаре ки мардум наметавонистанд воридаш шаванд. Ҳар ду вожа ҷоигузини калимаҳои чинӣ бо теъдоди ҳурӯфе ҳамандоза буданд ба маънии «Бод» ва «Ҳуфра» Тағо гӯӣ ҳама чизро медонист.
Дар ғори бузург ҳазинаи вурӯдӣ медодӣ ва мерафтӣ дохил. Тағо бо мо наомад. Ӯ борҳо ба онҷо рафта буд, ба илова ӯ хеле қадбаланд буду сақфи ғор чунон кӯтоҳ ки кораш ба камар дард мекашид. Гуфт: «Хатаре надорад, пас шумо ду нафар биравед, ман канори даромадгоҳ мемонаму китоб мехонам.» Дами вурӯдӣ шахси масъул ба ҳар кадомамон як чароғи қувва доду кулоҳи эминии плостикии зардранге рӯи сарамон гузошт. Сақфи ғор теъдоде чароғ дошт аммо боз ҳам дохил то ҳадде торик буд. Ҳар қадар ки дарунтар мерафтем, ҳамон қадар сақф кӯтоҳтар мешуд. Таъаҷҷубе надошт тағои дарозқадамон берун монда буд.
Хоҳари хурдам ва ман нури чароғи қувваро пеши поямон гирифтему пеш рафтем. Берун- чиллаи тобистон буду дамо сию ду дараҷаи сонтиград аммо- дохили ғор хунук буд, зери даҳ дараҷа. Ба тавсияи тағо гӯш кардем ва ҳар ду нафар бодгири ғафсеро ки ҳамроҳамон оварда будем, пӯшидем. Хоҳарам дастамро муҳкам гирифта буд, ё мехост ман аз ӯ муҳофизат кунам ва ё ин ки умед дошт худаш аз ман муҳофизат кунад (шояд ҳам фақат намехост ҷудо шавем). Тамоми муддате ки дохили ғор будем он дасти кучаку гарм дар дастам буд. Танҳо боздидкунандагони дигар як зану шавҳари миёнсол буданд. Аммо онҳо хеле зуд рафтанд ва фақат мо ду нафар мондем.
Номи хоҳари хурдсолам Кумичӣ буд, аммо дар хона ҳама Кумӣ садояш мезаданд. Дӯстонаш Миччӣ ё Миччон садояш мезаданд. То ҷое ки медонам, ҳечкас номи комилашро намегирифт. Духтари кӯчаки борикандоме буд. Мӯи сиёҳ ва софе дошт, ки мураттабу муназзам, дуруст то болои шонаҳояш кӯтоҳ шуда буд. Чашмонаш ба нисбати андозаи сӯраташ дурушт буданд (бо мардумакҳои калон), ки ӯро паривор нишон медоданд. Он рӯз пироҳани сафеде пӯшида буд, шалвори ҷинси ранграфта ва кафшҳои катонии сӯратиранг.
Вақте роҳамонро ба самти умқи ғор идома додем, хоҳарам каме дуртар аз масири тавсияшуда, як ғори фаръии кучак кашф кард. Даҳонааш дар сояҳои тахтасангҳо пинҳон буд. Ӯ нисбат ба он ғори кӯчак бисёр кунҷков шуда буд. Аз ман пурсид: «Ба назарат худи ҳуфраи харгӯши Алис нест?»
Хоҳарам ба шиддат тарафдори китоби «Моҷароҳои Алис дар сарзамини аҷоиб»-и Луис Коррул буд. Намедонам чанд бор водорам кард то он китобро барояш бихонам. Бояд дастикам садборе буда бошад. Аз хурдӣ қодир ба хондан буд, аммо хушаш меомад, ки ман он китобро бо садои баланд барояш бихонам. Достонро аз бар шуда буд, бо ин ҳол ҳамчунон ҳар бор ки китобро мехондам ба ҳаяҷон меомад. Бахши мавриди алоқааш рақси гурӯҳии харчанг буд. Ҳатто ҳоло ҳам он бахшро ба ёд дорам, калима ба калима.
Гуфтам «Харгӯш на, ба ҳар ҳол.»
Гуфт «Мехоҳам ба дохил раваму нигоҳ кунам»
Гуфтам «Эҳтиёт кун»
Воқеан ҳуфраи борике буд (мисли Козо – Ана, тибқи таърифи тағоямон), аммо хоҳарам тавонист бидуни сахтӣ ба дохилаш бихазад. Бештари баданаш дохил буд, фақат нимаи поёнии пойҳояш берун монда буд. Зоҳиран дошт нури чароғи қувваашро дохили ҳуфра метобонд. Баъд ором ақаб-ақаб омаду гуфт: «Таҳаш воқеан жарф аст. Кафаш башиддат шеб пайдо мекунад. Айнан сӯрохи харгӯши Алис. Мехоҳам ба охираш нигоҳе андозам.»
Гуфтам: «На, ин корро накун. Хеле хатарнок аст.»
«Чизе намешавад. Ҷуссаам майда асту роҳат метавонам берун биём.»
Бодкашашро дароварду ҳамроҳи кулоҳи эминиаш ба ман дод, ҳоло фақат пироҳан дар танаш буд. Пеш аз он ки эътирозе бикунам, чароғи қувва ба даст мисли кирм дохили сӯрохи ғор лулид. Дар як он нопадид шуда буд.
Муддати тӯлоние гузашт аммо аз он берун наомад. Наметавонистам овозе бишнавам.
Ба самти дохили фазои холии сӯрох дод задам «Кумӣ! Кумӣ! ҳолат хуб аст?»
Ҷавобе наомад. Садоям бидуни пажвоке даруни торикӣ маҳв шуд. Кам-кам хавотир мешудам. Шояд дохили ҳуфра дармонда буд ва наметавонист пеш ё ақаб биравад. Шояд ҳам он дохил дилаш беҳузур шудаю беҳуш шуда буд. Агар ин иттифоқ уфтода буд ман наметавонистам ёриаш кунам. Ҳама навъ фикру хиёли ваҳшатнок ба зеҳнам хутур кард ва дар торикии атрофам эҳсоси дармондагӣ кардам.
Агар хоҳари хурдсолам воқеан дохили он ҳуфра гум мешуду дигар ба ин дунё барнамегашт чи тавр инро барои падару модарам мегуфтам? Оё бояд медавидаму ба тағоям, ки беруни даромадгоҳ мунтазир буд, мегуфтам? Ё бояд сариҷоям мемондаму мунтазир мешудам хоҳарам берун биёяд? Хам шудам то бо диққат дохили ҳуфраро нигоҳ кардам. Аммо нури чароғи қувваам ба таҳаш намерасид. Чуқурӣ борик буду торикӣ шадид.
Дубора садо задам: «Кумӣ» ҷавобе наомад. Баландтар фарёд задам: «Кумӣ» боз посухе наомад. Мавҷе аз ҳавои сард то мағзи устухонамро ларзонд. Мумкин буд хоҳарамро аз даст бидиҳам. Шояд фурӯ рафта дохили ҳуфраи Алис, даруни дунёи Локпушти масхара, гурбаи Чешир, (Cheshire Cat) Малакаи қалбҳо. Ҷое ки мантиқ маънову мафҳуме надошт. Бо худам фикр кардам набояд ҳаргиз ба инҷо меомадем.
Аммо саранҷом хоҳарам баргашт. Мисли пеш ақаб-ақаб наомад, балки аввал сараш берун хазид. Аввал мӯи сиёҳаш аз ҳуфра берун омад, баъд шонаҳо, дастҳо ва ниҳоятан кафшҳои каттонии сӯратирангаш. Бе ҳич ҳарфе пешам истод, баданашро рост кард, нафаси ором ва амиқе кашиду хоки шалвори ҷинсашро афшонд.
Дилам ҳанӯз ба шиддат мезад. Даст дароз кардаму мӯи жулидаашро мураттаб кардам. Дар нури заъифи ғор ба дурустӣ ташхис намедодам аммо гӯӣ ба пироҳани сафедаш гарду ғубори дигаре ҳам часбида буд. Бодгирашро танаш кардаму кулоҳи эминии зардрангашро ба дасташ додам.
Бағалаш кардаму гуфтам «Фикр намекардам баргардӣ»
«Хавотирам шудӣ?»
«Ҳо. Хеле»
Дастамро муҳкам гирифт. Ва бо садое ҳаяҷонзада гуфт: «Худамро ба зӯр дохили он қисмати борик ҷо додам, дарунтар кӯтоҳтар шуд ва поинтар мисли утоқи кӯчак буд. Утоқе гирд, айнан тӯп. Сақф гирд буд, деворҳо гирд буданд ва каф ҳам ҳамин тавр. Бақадре, ба қадре сокит буд, ки метавонистӣ тамоми дунёро бигардию ҳаргиз ҷое ба он ҳад хомӯшу ором пайдо накунӣ. Гӯӣ дар таҳи уқёнус будам, даруни гудоле ки ҳаминтавр фурӯрафтатар мешуд. Чароғи қувваро хомӯш кардам, торикии мутлақ буд, аммо эҳсоси тарс ё танҳоӣ намекардам. Он ҷо, макони махсусест ки фақат ман муҷоз ба вуруд ҳастам. Ҷое фақат барои ман. Каси дигаре наметавонад ба онҷо биравад. Ту ҳам наметавонӣ дохилаш биравӣ»
«Ба хотири ин ки ман хеле калонам»
Хоҳари хурдсолам сарашро тез-тез ҷанбонд. «Дуруст аст. Барои рафтан ба дохилаш хеле бузургӣ. Аммо чизи аҷиб дар бораи он макон ин аст, ки аз ҳар чизи дигаре ки метавонад вуҷуд дошта бошад, ториктар аст. Ба ҳадде торик, ки вақте чироғи қувваро хомӯш мекунӣ, хиёл мекунӣ метавонӣ сиёҳиро бо дастонат бигирӣ. Гӯӣ баданат ба тадриҷ нопадид мешавад. Аммо чун хеле торик аст, ту ин ҳолатро намебинӣ. Намедонӣ ҳануз ҷисме дорӣ ё на. Аммо ҳарчанд, масалан, ҷисмам комилан нопадид шуда, ҳамчунон онҷо ҳастам. Мисли хандаи гурбаи Чешир ки баъд аз нопадид шуданаш боқӣ мемонад. Хеле аҷиб аст, ҳа? Аммо вақте ман онҷо будам, аслан фикр намекардам аҷиб аст. Мехостам як умр онҷо бимонам, аммо фикр кардам ту хавотирам мешавӣ, ин буд ки берун омадам.»
Гуфтам: «Биё аз инҷо равем». Баандозае ҳаяҷонзада буд ки гӯӣ қасд дошт то абад беист гап бизанад, ва ман маҷбур будам монеъи ин кор шавам.«Ман наметавонам инҷо хуб нафас бикашам.»
Хоҳарам бо нигаронӣ пурсид: «Ҳолат хуб аст?»
«Хубам. Фақат мехоҳам берун равам.»
Даст дар дасти ҳам ба самти баромадгоҳ роҳ уфтодем.
Ҳамин тавр ки роҳ мерафтем, хоҳарам бо овози мулоим, тавре ки каси дигаре нашунавад (гарчи ҳечкаси дигаре он атроф набуд), гуфт: «Медонӣ? Алис ростӣ-ростӣ вуҷуд дошт. Сохтагӣ набуд. Воқеӣ буд. Харгӯши тезпо, Кулоҳдӯзи девона, гурбаи Чешир, Сарбозони варақбозӣ- ҳамаашон дар ҳақиқат вуҷуд доштанд.»
Гуфтам: «Шояд»
Аз ғори бодӣ берун омадем, баргаштем ба дунёи рӯшани воқеӣ. Лояи нозуке аз абр дар осмон он рӯзи баъдаззуҳр дида мешуд. Аммо ба ёд дорам тобиши нури хуршед чи қадр ваҳшатнок ба назар мерасид. Танини зинҷараҳо дар фазо чира буд, мисли тӯфоне шадид ҳар садоеро мехӯрд. Тағоям рӯи нимкате наздики баромадгоҳ нишаста буд, ғарқ дар китобаш. Вақте моро дид лабханд заду аз ҷояш хест.
Ду соли баъд хоҳарам даргузашт. Даруни тобуте кучак гузошта ва сӯзонда шуд. Ман понздаҳ сол доштаму хоҳарам дувоздаҳ сол. Вақте ӯ месӯхт, ман берун рафтам, ҷудо аз бақияи пайвандон, рӯи нимкате дар ҳавлии мурдасӯзхона нишастам ва ончиро ки дар он ғори бодӣ иттифоқ уфтода буд, ба ёд овардам: сангинии замонро вақте, ки мунтазири хоҳари кӯчакам будам то берун биёяд, ғафсии торикиеро, ки маро фаро гирифта буд, сармои ҷонфарсоеро ки эҳсос мекардам. Берун омадани мӯи сиёҳаш аз ҳуфра, баъд шонаҳояш. Ҳамаи он гарду ғуборе ки каму беш ба пироҳани сафедаш часпида буд.
Он вақт фикре ба зеҳнам расид: ин ки шояд ҳатто пеш аз инки ду сол баъд пизишки бемористон маргашро расман эълом кунад, зиндагиаш, пештар, ҳангоме ки дар умқи он ғор буд, аз ӯ рабуда шуда буд. Дар воқеъ, ман яқин доштам. Он замон ӯ дохили он ғор гум шуда буд ва аз ин дунё рафта буд. Аммо ман иштибоҳ фикр мекардам ҳанӯз зинда аст, бо худам савори қатораш карда будаму бараш гардонда будам ба Токио. Дасташро муҳкам гирифта будам. Баъд ҳамчун бародару хоҳар ду соли дигар зиндагӣ карда будем. Аммо он муддат чизе беш аз як муҳлати зудгузар набуд. Ду сол баъдтар, марг аз он ғор берун хазида буд ки рӯҳи хоҳарамро бигирад. Гӯӣ муҳлаташ тамом шуда буд. Баргардондани чизе ки ба орият ба мо дода шуда, ногузир буд, ва молик омада буд чизеро ки ба ӯ тааллуқ дошт, пас бигирад.
Солҳо баъд, ки бузург шудам, фаҳмидам розе, ки хоҳарам дохили он ғор бо садои оҳиста бо ман дар миён гузошта буд, воқеан рост буд. Алис ба ростӣ дар дунё вуҷуд дорад. Харгӯши тезпо, Кулоҳдӯзи девона, гурбаи Чеширـــــــ ҳамаашон воқеан вуҷуд доранд.
Поён.
Баргирифта аз сойти The New Yorker
Аз жопунӣ ба инглисӣ тарҷумаи Филип Гобриел
(03.09.2018)
Нусхаи инглисии ин достонро метавонед дар сомонаи The New Yorker бихонед.
https://www.newyorker.com/magazine/2018/09/03/the-wind-cave-haruki-murakami
#The_Wind_Cave
By Haruki Murakami
Translated, from the Japanese, by Philip Gabriel
Copyright: The New Yorker
АХТАРИ ЗУЛМАТСӮЗ 