Миёни ирониён расм аст, ки вакте ба дуроҳае мерасанд ва интихоби яке аз роҳҳо барояшон мушкил аст, суроги истихора ё фол мераванд
Фол ва фолгири ба маънои кушиш дар пешгуии оянда (маъмулан ояндаи як фард) аз равишҳои ниҳони ё фаротабии аст.Фолгири яке аз шохаҳои ниҳоншиноси аст.
Гунаҳои фол.
Фоли Ҳофиз бо дивони Ҳофиз дар байни ирониён як расми умуми аст.Дивони шеъри Хоча Шамсиддини Ҳофизи Ширози аз пуртарафдортарин китобест,ки дар хонаҳои ҳар ирони вучуд дорад.Ирониён барои тасмимгири бо задани ин фол ба ин дивон фурсате барои хондани шеър ва тафсири он ба хайру салоҳ ё ба шарру носавоб пайдо мекунанд. Ирониён ба ҳангоми задани фол китобро дар даст мегиранд ва баёни ин чумалот ва ё чумалоте аз ин даст мепардозанд:
Эй Ҳофизи Шерози
Ту кошифи ҳар рози
Мо толиби як фолем,
Бар мо бинамо розе
Иддае ҳам гуянд:
Ҳофиз, эй Ҳофизи Шерози,
Бар ман назар андози.
Ман толиби як розам,
Ту кошифи ҳар фоли
Касам ба шохаи наботат,
Касам ба Куръоне, ки дар сина дори,
Ин фоли маро бигшой!
Бархе дигар гуянд:
Эй Ҳофизи Шерози
Ту кошифи ҳар рози
Ба ҳакки шохи наботат,
Ба ҳакки чоми шаробат
Манзури худатро аз муроди мо баён кун!
Баъд ангушти худро лои девон мегузоранд ва боз мекунанд. Газалеро, ки дар саҳфаи самти рост карор дорад, мехонанд ва тафсир мекунанд. Агар мазмуни газал мусбат бошад, фолро хуб ва гар на онро бад медонанд. Аз он чо, ки умдаи газалиёти Ҳофиз дорои мазомини ирфони, ишки, умедворкунанда ва меҳрубонофарин аст, задани фол дар маросими хостгори, издивоч, Навруз, таваллуди фарзандон ва монанди он бештар марсум аст. Мутакозиёни фоли Ҳофиз бештар писарон ва духтарони чавоне ҳастанд, ки дар талаби ишку дар чустучуи ёфтани далел барои идомаи ишки худ ҳастанд.
Фоли Чуб яке аз кадимтарин навъи фолбини аст, ки онро ба Дониёли наби ва сипас ба имом Чаъфаи Содик нисбат медиҳанд.
Фоли Каҳва яке аз равишҳои пуртарафдори фолгири ва пешгуи бо истифода аз таҳмондаи каҳваи нушидашуда аст.Маъмулан барои ин кор каҳваи турк истифода мекунанд.Фолгири бо каҳва дар кишварҳо ва манотики чаҳон расму роҳи гуногуне дорад вале умуман ба ин тартиб аст, ки бахше бештаре мояи каҳваро менушанд ва махлути гализе аз каҳва ва об дар таҳи финчон (стакон) мемонад.Финчонро руи наълабаке мгузоранд.Пас аз муддате онро бар медоранд ва фолгир бо шаклҳое, ки дар таҳи финчон дуруст шуда нигоҳ мекунад ва бо ишора ба шаклҳо ки онҳоро ба инсону ҳайвон ва дарахту чизҳои дигар ташбеҳ мекунад, нукотеро дар мавриди зиндаги ва гузаштаву ҳолу ояндаи касе каҳваро хурда баён мекунад.
Имруза даҳо сойтҳо ва веблогҳои зиёде ба забони форси барои гирифтани фоли Ҳофиз вучуд дорад. Ахиран ин фол бо равишҳои дигаре ҳам гирифта мешавад. Масалан аз мурги ишки таълим дида барои интиҳоби барге аз газалиёти Ҳофиз истифода мекунанд. Ин равиш дар хиёблони чилави макбараи Ҳофиз дида мешавад.
Ирониёни хорич аз кишвар ҳам дар маҳофили худ аз фоли Ҳофиз ба унвони ҳалкаи фарҳанги пайванддиҳандаи худ истифода мекунанд. Кофист дар чустучуҳои хадамоти Гугл (Google) ду калима фоли Ҳофизро бинависед ва даҳҳо сойту веблогро барои гирифтани анвои фоли Ҳофиз пайдо кунед.
Ахиран фоли Ҳофиз барои телефони ҳамроҳ низ боб шудааст.
Албатта ҳамон тавр, ки гуфтем анвои гуногуни фолгири мавчуданд, ки ба онҳо шомил мешаванд: Фоли Каҳва, Фоли Чаъфар,Фоли Гулбарг, Фоли Куръон, Фоли Чуб, Фоли Анбиё ва гайра
Миёни ирониён расм аст, ки вакте ба дуроҳае мерасанд ва интихоби яке аз роҳҳо барояшон мушкил аст, суроги истихора ё фол мераванд.
Маъмулан истихораро бо Куръон ё тасбеҳ анчом медиҳанд ва барои фол суроги дивони Ҳофиз мераванд.
Этимологияи вожа
Калимаи фол як вожаи араби аст. Лугати роич ва кадими, ки дар Куръон ба кор нарафта магар муодилаҳояш, ки татир ва тоираст ва мо муодили инҳоро “марво” барои фоли хуб ва “маргво” барои фоли бад дорем.”Мар” ки дар “маргво” ҳаст калимаи мург ҳаст ва дар “марво” ҳам ба маънии мург ҳаст.Ҳарду яъне “мурги ово” барои ин ки бо овоз ва ҳаракати парандагон фол мегирифтанд.Бархе парандагонро хушямн медонистанд.
Шакаршикан шаванд ҳама тутиёни Ҳинд
З-ин канди порси,ки ба Бангола меравад…
Яке аз чолибтарин девонҳои Ҳофиз, девонест, ки дар Ҳинд ба даст омада, девоне бо ёддоштҳое,ки яке аз дигаре ачибтар аст. Фолҳое дарбазнгоҳи таърихи гирифтаанд. Подшоҳон ва шоҳзодагон навиштаанд,ки дар чунин вокеае мо чунин фоле гирифтем, он вакт дуруст даромада ва як ситоише аз Ҳофиз, ёде дар ҳакки Ҳофиз, ё назре ё ниёзе низ мавриди ишораҳост.Дар ҳошияи ин китоб шоҳони мугули аз чумла Ҳумоюн, Чаҳонгир ва Доро шукуҳи ёддоштҳои таърихии бисёр арзишманде дар бораи дурусти ва муносиби ҳол даромадани фоли Ҳофиз ба забони форси навиштаанд.
Машҳур аст, ки имруз дар хонаи ҳар ирони як дивони Ҳофиз ёфт мешавад. Ирониён тибки русуми кадимии худ дар рузҳои иди милли ё мазҳаби назири Навруз бар сари суфраи ҳафт син ва ё шаби ялдо бо китоби Ҳофиз фол мегиранд. Барои ин кор як нафар аз бузургони хонавода ё касе,ки битавонад шеърро ба хуби бихонад ё касе,ки дигарон муътакиданд ба истилоҳ хуб фол мегирад,ибтидо ният мекунад,яъне дар дил орзуе мекунад.Сипас ба таври тасодуфи саҳфаеро аз китоби Ҳофиз мегушояд ва бо садои буланд шуруъ ба хондан мекунад.
Ҳофиз замоне,ки монда мешавад ба фол ру меоварад:
Аз гами ҳачр макун нолаву фарёд,ки душ,
Задаам фолею фарёдрасе меояд..
АХТАРИ ЗУЛМАТСӮЗ 